23.04.2010
Bu yılda Ermeni Soykırım Müze Enstitüsü’nün 15 yıldünümü olur. 1995’te Müzesi’nin daima sergi açıldı. Müzesi’nin 15 yılca faaliyeti Ermeni soykırımı’nın belirlemesine ve onun yargılanmasına doğrultur. Bu yıllar boyunca bilimsel araştırmalar ve müzelik daima ve geçici sergiler ile soykırım tarihini Ermeni ve yabancı insanlığa göstermesini Ermeni Soykırım Müze Enstitüsü’nün genel amaclarındandılar.
Ermeni soykırımı’nın tarihsel araştırmasını, Osmanlı İmperatorluğu’nda Ermenilerin hayatıyla ilgili edebiyatı, fotoğrafları, belgeleri ve başka evraklarının toplama işlerin düzenlemesini Ermeni Soykırım Müze Enstitüsü’nün genel doğrultusularından biridir.
Özellikle son yıllarda Müze Enstitüsü’nün fonları ve kütüphanesi değerli ve tek koleksiyonlarla doldurdular. Misyoner Jacob Künzler’in, Bodil Biørn’un, Bertha Morley’in, kendi koleksiyonları, Vardges Miqaelyan’ın, Mkrtiç Nersisyan’ın kendi kütüphaneleri, Anahit Asilyan’ın el işlerin koleksiyonu en önemlilerinden. Varujan Salatyan, Zaven Msrlyan, Rut Tovmasyan, Patris Çololyan, Tigran Kalajyan, Cevan Çeloyants, Ralf Yirikyan, Yussi Biørn, Ermeni Yardım Genel Birliği(EYGB) ve HYD kütüphanesi ve müzesi gerçekleştirilen bu çalışmalarda önemli yardım gösterdiler.
1995-2010 yılarında Müze Enstitüsü’nün kütüphanesi 1000’e kadar Ermenice ve başka dillerce edebiyat kısımlarıyla doldurdu. Hediye ve satın alınmasından kütüphanesinin eski edebiyat fonu şimdi 1600’e kadar değerli kitaplardan ibartetir. Kitablarından bir kısmı EC cumhurbaşkanı Serj Sargsyan yardımıyla alınmış. Basın ve el yazısı, dış basın fonları da değerli eşyaların sayınlar ile doldurdu. 2010’da Müzesi’nin fonlarında eşyaların sayıları 60.000’dan fazladırlar.
Bu çalışmalar sonucunda Müzesi’nin daima serginde değişiklik yapıldı, birkaç geçici sergi de teşkil edildi. Müzesinde her zaman konuşmalar, tartışmalar ve tanıtımlar gerçekleştirir. Yıllar sürecinde hem Ermeni hem de dış yazarların önlerceye kadar kitaplar ışığa çıkılmış. Yeni belgeler ve Müzesi’ne resmi ziyaretleri hakkında haberler sitesinde yerleştirilir. Sitesi Ermenice, Rusça, İngilizce ve Türkçe gösterilir.
15 yılda ESME milyonca ziyaretçiler kabul etmiş. Yalnız 2005-2010 yy. ESME milyondan fazla ziyaretçileri ve dünyanın 100’dan fazla ülkelerinden turistleri kabul etti. ESME’nin devlet törenleri yalnız Ermenistan’da resmi ziyaret ile bulunmuş delegasyonlar için öngörüldu. Bu yıllarda ESME Ermenistanı ziyaret etmiş yüzlerce delegasyonlar kabul etti. Fransa, Lübnan, Rusya, Ukrayna, Beyaz Rusya, Yunanistan, Hırvatistan, Gürcistan, Litvanya, Letonya, Roumine, Sırbistan, Kıbrıs ülkelerin devlet memurları, parlamento ve uluslararası organizasyonlar üyeleri bu ziyaretçilerin sırasında. Müzesi’nin yanında Anı Allesi’ni kurulmuş. Orada uluslararası ve dış delegasyonlar üyeleri Ermeni Soykırımı’nın şehitlerin anması için köknar dikmiş.