25.11.2016


Bundan yüz yıl evvel, 1916 Yılında İngiliz Parlamentosu’nun onayıyla İngiliz hukukçu, tarihçi ve devlet adamı James Lord Bryce ile XX. yüzyılın en önde gelen tanınmış tarihçi ve tarih felsefecilerinden Arnold J. Toynbee tarafından Londra’da bir kitap yayınlarlar. Ermeni Soykırımını tasdik eden bu kitap “Osmanlı İmparatorluğunda Ermenilere Yönelik Muamele 1915-1916” adındadır, fakat kitap kapağının mavi renkli olması nedeniyle “Mavi Kitap” (Blue Book) olarak bilinir.

Kitap, Ermenilere karşı gerçekleştirilen tehcir ve toplu katliamlar hakkında 158’e kadar belgeden(Osmanlı İmparatorluğu’nda çalışan yabancıların raporları, mektupları, görgü tanıklarının anlattıkları) oluşmaktadır.

Kitapta ayrıca, o dönem Türkiye'de görev yapan ve 1915-1916 Osmanlı İmparatorluğu'nun farklı yerlerinde görgü tanıklığı eden yüzlerce yabancı (ABD, İngiltere, Almanya, Danimarka, İsviçre ve diğer ülkelerden)diplomatik temsilcinin ve misyonerin ifadeleri yer alıyor. Kitap’ta Ermeni soykırımı’nda Almanya’nın oynadığı rolu gösteriliyor ve bu doğrultuda malzemeler ve belgeler yer alıyor.

Kitab’ın yazarları alınan mektupların doğruluğu üzerine dikkat çekiyorlardı. Yayımlanmadan önce James Lord Bryce Kitap’ta yer alacak belgeler hakkında düşüncelerini almak üzeri eseri ünlü aydınlara gönderdi. Onlar de belgelerin güvenilir ve gerçek olduğunu beyan ettiler. İngiliz tarihçisi Crostofer Uolken’e göre 1915-1916 arasındaki görgü tanıklarını gösteren bu kitap Ermeni Sorununa ait araştırmalarda çok önemli bir yer kapalyacaktır.

‘’Mavi Kitap’’ 2005’te Türkçeye çevrildi ve hemen kitap yayıncılarının aleyhine dava açıldı. Bir kaç defa kitab’ın örnekleri TBMM'ine gönderme çabaları yapıldı, ama boşuna; ‘’Mavi Kitap’’'ın dağıtılması için TBMM engel oldu.

Türkiye Büyük Millet Meclisi 2005 yılında İngiltere Avam ve Lordlar Kamaraları’na, parti farkı gözedilmeden tüm milletvekillerinin imzasını içeren "Mavi Kitap"la ilgili bir mektup gönderdi. Mektupta, ‘’Mavi Kitap’’'ın tarihi bir belge olarak geçersiz ve asılsız olduğunu ilan edilmesi istendi. TBMM mektubu, 1916’da İngiliz Parlamentosu’nun Mavi Kitaplar dizisinden yayınlanan ‘’Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilere Yapılan Muamele 1915-1916’’ başlıklı kitabın asılsız olduğunu iddia ediyordu.

İngiltere Türkiye Büyükelçisi Peter Westmacott Mavi kitapla ilgili Türkiye tarafının başvurusunu kayde almamış, zira kitapta yer alan belgeler asılsız olarak kabul edilmemiştir ayrıca müellifler James Bryce ile tarihçi Arnold Toynbee'nin çalışması ise şüphe altına alınamaz demiştir.

‘’‘’Mavi Kitap’’ın içindeki Ermeni Soykırımı’nın ilk elden görgü tanıklarına göre tüm Ermeni halkına karşı cinsiyet ve yaş farkı gözetmeksizin toplu katliam, tehcirdir’’.

‘’Osmanlı Hükümet kararı sonucunda gerçekleştirilen kitlesel sürgünler sırasında Ermeni halkı açlık, susuzluk, maruziyet ve hastalık nedeniyle ölmüştür ve diğer birçoğu da öldürülmüştür. Osmanlı İmparatorluğu bu kanıtları inkar edemiyecek’’.