02.02.2023
Սկսած 2020 թվականից արդեն չորրորդ տարին անընդմեջ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը հունվար ամսվա վերջին, Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի միջազգային օրվա (հունվարի 27) կապակցությամբ կազմակերպում է «Հոլոքոստի հիշողության շաբաթ» միջոցառումների շարքը:
Այս տարի միջոցառումների շարքը մեկնարկեց հունվարի 27-ին՝ Հոլոքոստի և Ցեղասպանության զոհերի հուշարձանի մոտ ցեղասպանությունների անմեղ զոհերի հիշատակի ոգեկոչմամբ: Միջոցառմանը ներկա էին Հայաստանի հրեական համայնքի ներկայացուցիչները՝ համայնքի ղեկավար Ռիմա Վարժապետյանի գլխավորությամբ, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի տնօրեն, պ.գ.դ. Հարություն Մարությանը, ՀՀ կառավարության ազգային փոքրամասնությունների և կրոնի հարցերի բաժնի պետ Վարդան Ասցատրյանը և այլք: Հուշարձանի մոտ ունեցած իր ելույթում ՀՑԹԻ տնօրեն Հարություն Մարությանը նշեց.
«78 տարի առաջ այս օրը՝ հունվարի 27-ին, ազատագրվեց Աուշվից-Բիրկենաուն և հենց այս օրը ՄԱԿ-ի 2005 թ. որոշմամբ հռչակվեց որպես Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի միջազգային օր: 78 տարի հետո Հոլոքոստի շատ վերապրողներ արդեն չկան, և հրեաները այս հարցում հայերից կարող են սովորել, թե ինչպես պահել և հետագա սերունդներին փոխանցել ցեղասպանության հիշողությունը: Այսօր այստեղ Հոլոքոստի զոհերին հիշում են ոչ միայն Հայաստանի հրեական համայնքը, այլ նաև Հայաստանի Հանրապետությունը: Այս պարագայում կարևոր է Հոլոքոստի հիշատակումը չխառնել Իսրայել պետության քաղաքականության հետ: Այս պահին Արցախում մեր 120.000 հազար հայրենակիցներ Ադրբեջանի վարած քաղաքականության արդյունքում շրջափակման մեջ են, և տեղին է նշել, որ 2 տասնյակ հրեա գիտնականներ, լրագրողներ և ակտիվիստներ նամակ հղեցին Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարին՝ խնդրելով օգնել՝ կանխելու հումանիտար աղետն Արցախում»:
Նույն օրը ՀՑԹԻ գիտաժողովների սրահում առցանց դասախոսությամբ հանդես եկավ Շոտլանդիայի Էդինբուրգի համալսարանի պրոֆեսոր Դոնալդ Բլոքսհամի դասախոսությունը՝
«Երրորդ Ռայխը, պատերազմը և Հոլոքոստը» վերնագրով: Պրոֆեսոր Բլոքսհամն անդրադարձավ Գերմանիայում նացիստական իշխանության տարիներին՝ 1933-1945 թթ. իշխող գաղափարախոսությանը, հակահրեական, ռասիստական քաղաքականությանը և դրանց արդյունքում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին տեղի ունեցած հրեաների ցեղասպանությանը: Դասախոսությանը հետևեց հարցուպատասխան, և հետաքրքիր քննարկում ծավալվեց:
«Հոլոքոստի հիշողության շաբաթ» միջոցառումների շարքն ավարտվեց փետրվարի 1-ին: ՀՑԹԻ Վահագն Դադրյանի անվան համեմատական ցեղասպանագիտության բաժնի վարիչ, պ.գ.թ. Սուրեն Մանուկյանը ներկայացրեց
«Հրեական գեթթոն որպես Հոլոքոստի իրականացման գործիք» վերնագրով դասախոսություն: Բանախոսը ներկայացրեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նացիստական Գերմանիայի և նրա դաշնակիցների կողմից վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում հրեաների բռնի մեկուսացման վայրերի՝ գեթթոների ստեղծման մասին, շեշտելով, որ դրանք, ըստ էության, հրեաներին բնաջնջելու միջոցներից էին, քանի որ հրեաներին մեկուսացնելով և առանձնացնելով, հեշտանալու էր նրանց ոչնչացնելու գործընթացը: Բանախոսն անդրադարձավ գեթթոների տեսակներին, դրանց ինքնակառավարման մարմինների՝ յուդենրատների ձևավորմանն ու գործունեությանը, գեթթոներում առկա անմարդկային պայմաններին, հատկապես՝ սովին, հիվանդություններին: Դասախոսությունն ավարտվեց քննարկումով:
