07.07.2017


Գերմանիայում բնակվող ալևի Հասան Դվինը Հայոց ցեղասպանության թանգարան–ինստիտուտին փոխանցեց մի հայելի, որը 1915 թ. հայտնվել էր նրա պապի մոտ։

Ծնունդով պատմական Երզնկայից Հասանը պատմում է, որ փայտե պատյանով հայելին իր Հասան պապին հայերի նակատմամբ իրականացվող կոտորածների ընթացքում ի պահ են տվել բռնագաղթի ենթարկված հարևան հայերը՝ հույսով, որ գուցե մի օր հետ վերցնեն իրենց իրերը:

Սակայն ինչպես հայտնի է, Երզնկայի հայությունը թուրքական վայրագություններից առավելապես տուժած շրջաններից է: Երզնկայի հայությունը գրեթե ամբողջությամբ տեղահանվել և գազանաբար սպանվել է, ձերբակալվել և գնդակահարվել է նաև տեղի մտավորականությունը:

1915 թ. մայիսին թուրքական իշխանությունների հրահանգով տեղահանվեց Երզնկայի հայությունը, որի մեծ մասը սպանվեց Կամախի (Քեմահ) կիրճում։ Շատ քչերին հաջողվեց պատսպարվել մոտակա լեռներում ու անտառներում:

Հասանը մանկուց իմացել է, որ իրենց տանը հայերին պատկանած իրեր են պահպանվում: Ավելի ուշ իրերը բաժանվել են ընտանիքի անդամների միջև, իսկ Հասանին հասել է փայտե շրջանակով հասարակ հայելին: Հայելու փայտե շրջանակի վրա ձեռագործ նախշազարդեր կան: Հոր մահից հետո Հասանը տեղափոխվել է Գերմանիա և հետն է վերցրել նաև հայելին։ Նրան միշտ հետաքրքրել է, թե ում է պատկանել այդ իրը կամ ողջ են արդյոք հայելու տիրոջ հարազատները։

Հասանն անցյալ տարի եղել է Հայաստանում, այցելել Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր և հենց այդ ժամանակ է որոշում կայացրել հայելին հանձնել թանգարանին:

«Հայելին դրված էր մեր տանը։ Բոլոր հյուրերին մենք պատմում էինք դրա պատմությունը։ Երբեմն ամենատարբեր ազգության տեր մարդիկ արտասվում էին։ Սա խղճի խնդիր է, և ինչպես Վիկտոր Հյուգոն է ասել, խիղճը մարդու մեջ Աստվածն է», – պատմում է Հասան Դվինը և կոչ է անում իր հայրենակիցներին երբևէ հայերին պատկանած իրերը փոխանցել Հայոց ցեղասպանության թանգարանին:

ՀՑԹԻ գլխավոր ֆոնդապահ Գոհար Խանումյանն այս փաստը համարում է եզակի. «Սա աննախադեպ երևույթ է, քանի որ մինչ այդ թանգարանին նվիրատվություն կատարել են միայն ցեղասպանությունը վերապրածների ժառանգները՝ փոխանցելով իրենց ընտանիքներին պատկանած մասունքներ»: