07.12.2021


2021 թ. դեկտեմբերի 5-ին կյանքի 99-րդ տարում մահացել է ԱՄՆ նախկին հանրապետական սենատոր և նախագահի թեկնածու Բոբ (Ռոբերտ) Դոուլը: Նա իր ողջ քաղաքական գործունեության ընթացքում եղել է ԱՄՆ-ում հայերի շահերը պաշտպանող ամերիկացի ամենաակտիվ պետական գործիչներից մեկը։ 1995-1996 թթ. ընդգրկված է եղել ԱՄՆ Կոնգրեսի հայերին աջակցող խմբում, պաշտպանել է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման (1975, 1982 և 1984 թվականներ), Թուրքիայի նկատմամբ էմբարգո դնելու (1975, 1977, 1979, 1983 թվականներ), Հայաստանին (1992-1996) և Լեռնային Ղարաբաղի (1994-1996) ֆինանսական օժանդակություն ցույց տալու վերաբերյալ օրինագծերը, մասնակցել է Կոնգրեսի կողմից 1993 թ. ընդունված 907-րդ բանաձևի պատրաստմանը, որն արգելում էր ամերիկյան կառավարությանը «ուղղակի աջակցություն ցուցաբերել Ադրբեջանին, քանի դեռ ԱՄՆ նախագահը չի համոզվել և չի տեղեկացրել Կոնգրեսին, որ Ադրբեջանի կառավարությունն ակնհայտ քայլեր է անում վերացնելու [Հայաստանի] շրջափակումը և ուժի այլ կիրառումները Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ»:

Հայերի, Հայոց ցեղասպանության մասին Բոբ Դոուլի մոտեցումների վրա մեծապես ազդել էր նրա անձնական բժիշկ, հաճընցի Համբար (Համբարձում) Քելիկյանը, որը, փրկվելով 1920 թ. Հաճընի ջարդերից, տեղափոխվել էր Չիկագո և այնտեղ ստացել բժշկական կրթություն: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Քելիկյանը 297-րդ գլխավոր հիվանդանոցում ծառայում էր որպես գլխավոր օրթոպեդ և փոխգնդապետ։ Բոբ Դոուլը, որը Հյուսիսային Իտալիայում մասնակցում էր նացիստական Գերմանիայի դեմ մղվող կռիվներին, 1945 թ. ապրիլին ծանր վիրավորվում է։ Նրան տեղափոխում են այն հիվանդանոցը, որտեղ աշխատում էր Համբար Քելիկյանը: 1947-1953 թթ. հայազգի բժիշկն, ընդհանուր առմամբ, յոթ վիրահատություն է կատարում՝ վերականգնելով Բոբ Դոուլի ձեռքի և ոտքերի շարժողականությունը (նրա աջ ձեռքը մինչև կյանքի վերջը մնում է պարալիզացված): Քելիկյանը հրաժարվում է սրա դիմաց որևէ վճար ընդունել, քանի որ իր եղբայրը սպանվել էր Իտալիայում 1943 թվականին: Ինչպես հետագայում նշում է Բոբ Դոուլը, Համբար Քելիկյանն ընտանիքից հետո երկրորդ անձնավորությունն էր, որը մեծապես ազդեցություն էր ունեցել իր վրա և իր կողքին եղել կյանքի ամենածանր ժամանակներում:

1997 թ. Բոբ Դոուլը Հայաստան կատարած միակ այցելության ժամանակ եղել է նաև Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրում: Նա 1997 թ. Հիշողության պուրակում տնկել է առաջին ծառը՝ ի հիշատակ Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած ամերիկահայ վիրաբույժ Համբար Քելիկյանի:

2019 թ. Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանի հրամանագրով ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցության նախկին սենատոր, հայկական շահերի հայտնի ջատագով Ռոբերտ (Բոբ) Դոուլին շնորհվել էր պետական մրցանակ։