10.10.2015
Հոկտեմբերի 10-ին Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը Երևան քաղաքի պատմության թանգարանի հետ համատեղ ներկայացրեց նոր ժամանակավոր ցուցադրություն: Բացմանը ներկա գտնվեցին Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը, քաղաքի տոնի առթիվ Հայաստան եկած օտարերկրյա պատվիրակներ:
Երևանի քաղաքապետարանի աջակցությամբ պատրաստված և «Երախտագիտություն» խորագիրը կրող այս ցուցահանդեսում ներկայացված են աշխարհի քաղաքների և քաղաքագլուխների հայանպաստ գործունեությունը Հայոց ցեղասպանության տարիներին` ընդհուպ մինչև 1920-ական թթ.: Ներկայացվող մոտ 25 քաղաքում այդ տարիներին աջակցել են հայ գաղթականններին, տրամադրել սնունդ, հագուստ, կացարան:
Լոնդոնում, Մոսկվայում, Պետրոգրադում, Սամարայում, Ռիգայում, Տոմսկում հանգանակություն իրականացնելու նպատակով թողարկվել են նամականիշներ, կրծքանշաններ, մեդալներ և այլն: Դրանց վաճառքից ստացված հասույթը տրամադրվել է հայ գաղթականների կարիքները հոգալու համար: Որոշ քաղաքապետեր անձամբ մասնակցել են հայասիրական հանրահավաքներին ու հանգանակություններին:
Ցուցադրությանը ներկայացված են պաստառներ, այդ տարիների բացառիկ ցուցանմուշներ ու հազվագյուտ փաստաթղթեր:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Հայկ Դեմոյանը կարևորեց այս նյոթի մատուցման նոր ձևաչափը: Երկար պրպտումների և հետազոտության արդյունքում ի մի են բերվել այն նյութերը, որոնք առնչվում են քաղաքապետերի գործունեությանը հայոց ցեղասպանության տարիներին:
«Սա առանց չափազանցության յուրահատուկ դրվագ է համաշխարհային պատմության և քաղաքների պատմության մեջ, բացառիկ մի դրվագ մեր պատմության համար՝ հայոց ցեղասպանության փաստերը ներկայացնելու համար: Բայց ամենակարևորը՝ այս աշխարհագրությունը, ընդգրկունությունը ոչ ուղղակիորեն ներկայացնում է նաև տեղի ունեցած ողբերգության մասշտաբայնությունը, դրա հետևանքները վերացնելուն ուղղված ջանքերի համամարդկային բնույթը: Ինչ-որ տեղ նաև պիտի հպարտ լինենք, որ աշխարհի խոշոր քաղաքներն ու քաղաքապետերը առանց որևէ շահադիտության հասկացել են ու գիտակցել մարդկայինի և հումանիզմի կաևորությունը, երբ օգնության ձեռք են մեկնել, նաև օրինակ են հանդիսացել, թե ինչպես պետք է օգնել հազարավոր մղոններ հեռու գտվող ժողովրդին պատուհասած ողբերգության հետևանքները վերացնելու համար», - ասաց Հայկ Դեմոյանը:
Երևանի փոխքաղաքապետ Կամո Արեյանը ցուցադրությունը բացառիկ համարեց:
«Այս բարեսրտությունը, այս գթասրտությունը դրսևորվեցին նաև այլ կերպ, երբ աշխարհի տարբեր քաղաքների քաղաքային խորհուրդները իրենց հայտարարություններով ու որոշումներով դատապարտեցին հայոց ցեղասպանությունը, ճանաչեցին հայոց ցեղասպանությունը: Այսօր Երևանի քաղաքապետը իր խորին երախտագիտութւոնն է հայտնում այս ցուցահանդեսով բոլոր ժամանակների այն մարդկանց ու քաղաքային իշխանություններին, ովքեր մեր ժողովրդի հանդեպ դրսևորեցին մեծագույն գթասրտություն և մարդկային վերաբերմունք:» , - ասաց փոխքաղաքապետը:
Ողջյունի խոսքով ելույթ ունեցավ Գերմանիայի Բադեն Վյուրթենբերգ երկրամասի Մուգենշթուրմ քաղաքի քաղաքապետ Դիթմար Շփեթը: Նա և իր գործընկերները Երևանի տոնին ներկայացնում են գերմանական քաղաքները: «Ինչպես Գերմանիայի Դաշնության մեր նախագահը այս տարվա ապրիլին ասեց, ես նույնպես իմ քաղաքի անունից կցանկանայի ասել այդ բառը՝ ցեղասպանություն, դա է հատկանշական 1915թվականին տեղի ունեցած ոճրին: Իմ և մեր տարածաշրջանի բոլոր համայնքների անունից կցանկանայի երաշխավորել, որ այսուհետ ամեն ինչ արվելու է, որպեսզի այդ ոճիրը որպես ցեղասպանություն ճանաչվի: Իսկ իմ կողմից հայերին կցանկանայի մաղթել միայն ամենալավը», - հայտարարեց պարոն Դիթմար Շփեթը:
Ցուցադրությունը կգործի երկու օր՝ հոկտեմբերի 10-ին և 11-ին:
