Սեպտեմբերի 21-ին Լեհաստանի Կրակով քաղաքի հնագույն Յագելոնյան համալսարանի (Jagiellonian University) «Collegium Maius» թանգարանի հանդիսասրահում տեղի ունեցավ Հայկական մշակույթի ուսումնասիրությունների կենտրոնի բացման արարողությունը: Միջոցառմանը ներկա էր նաև Հայոց ցեղասպանության թանգարան –ինստիտուտի տնօրեն, պ.գ.դ. Հարություն Մարությանը, որ հանդես եկավ «Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրը և թանգարանը հետհարյուրամյակային ժամանակաշրջանում» (The Armenian Genocide Memorial and Museum in Post-centenary Period) անգլերեն զեկույցով: ՀՑԹԻ տնօրեն Հարություն Մարությանն իր խոսքում նախ շնորհավորեց կենտրոնի հիմնադիրներին ու ներկաներին կարևոր նախաձեռնության համար, ապա կարևորեց նաև հայ-լեհական միջմշակութային ու կրթական կապերի զարգացման անհրաժեշտությունը:

Հետազոտական կենտրոնի ստեղծումը նախաձեռնել են հայտնի լեհ պրոֆեսորներ Անջեյ Զիեմբան (Andrzej Zięba), Քշիշտոֆ Ստոպկան (Krzysztof Stopka), որոնք Լեհաստանում հայկական մշակույթի և ժառանգության պահպանման, ինչպես նաև հայ ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության համար 2018 թ. պարգևատրվել էին Եվրոպայի Հայ դատի հանձնախմբի գրասենյակի (EAFJD) կողմից:

Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես եկան պրոֆեսորներ Քշիշտոֆ Ստոպկան, Յան Օստրովսկին (Jan Ostrowski), Անջեյ Զիեմբան, Մխիթարյան Միաբանության Միաբան Հայր Վահան ծայրագույն վարդապետ Օհանյանը: Պատմաբան ու լեհահայության մասնագետ Անջեյ Զիեմբան հանդիսանում է նաև նորաստեղծ կենտրոնի ներկա գործակատարը: Վերջինս մանրամասն ներկայացրեց կենտրոնի նախատեսած ծրագիրները, որոնց գլխավոր առանցքը պետք է լինեն լեհահայության շուրջ ութդարյա պատմության ու արխիվային մատենագիտության ուսումնասիրությունը:

Լեհահայերի թողած մշակութային, տնտեսական, տոհմական, հոգևոր ու եկեղեցական ժառանգության ուսումնասիրությունից զատ քննության կառնվեն նաև Հայոց ցեղասպանության ու դրա հետ առնչվող լեհական արձագանքը: Կենտրոնի հիմնադիրների գլխավոր նպատակն է ոչ միայն կորստից փրկել լեհահայ մշակութային ժառանգությունն ու արխիվային պատմական աղբյուրները, այլ նաև կազմակերպել դրանց թվայնացումը: Ծրագիրը կիրականացնի նաև հրատարակչական աշխատանքներ:

Հանդիսավոր միջոցառմանը ներկա էին Լեհաստանի հայկական համայնքի, Հայ Դատի ներկայացուցիչներ, Բելառուսիայում գործող «Անիվ» հետազոտությունների կենտրոնի տնօրեն Արմեն Խեչոյանը, գիտական տարբեր մարմինների անդամներ ու բազմաթիվ հյուրեր, ինչպես նաև Եվրոպայի Հայ դատի հանձնախմբի գրասենյակի նախագահ Գասպար Կարապետյանը:

Հայկական մշակույթի ուսումնասիրությունների այս կենտրոնը համարվում է Լեհաստանի մեջ մեծ հեղինակություն վայելող Արվեստի և գիտությունների ակադեմիայի կառուցվածքի որպես մեկ ստորաբաժանում:

Միջոցառումը կազմակերպվել էր Լեհաստանի հայ համայնքի ջանքերով և Լեհաստանի ազգային կրթության նախարարության աջակցությամբ: