28.11.2019
2019 թ. նոյեմբերի 18-22-ը Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Հարություն Մարությանը մասնակցեց Կորեայի ժողովրդավարական հիմնադրամի (Korea Democracy Foundation) կազմակերպած «Սեուլի 2019 թ. ժողովրդավարության ֆորումին» (2019 Seoul Democracy Forum), ուր հանդես եկավ «Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրը և թանգարանը որպես քաղաքացիական կրթության գործիք» զեկուցմամբ։
Կորեայի ժողովրդավարական հիմնադրամը ձևավորվել է նպաստելու համար ժողովրդավարությանը՝ կյանքի կոչելով զանազան ծրագրեր, ուղղված ժողովրդավարական շարժման հիշողության պահպանմանը, այդ թվում հուշային կառույցների միջոցով։ Հիմնադրամի առաջնահերթ խնդիրներից է Ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների հուշասրահի հիմնադրումն ու գործունեության ծավալումը։ Հիմնադրամը նաև հավաքում, թվանշայնացնում, հետազոտում է ժողովրդավարական շարժման պատմությանն առնչվող նյութերը, իրերը, կազմակերպում է հրատարակություններ։ Այդ իսկ նպատակով ԿԺՀ-ն նաև խնդիր է դնում ծանոթանալու հուշային թանգարանների, համալիրների միջազգային փորձագիտական հանրության դրական և բացասական փորձառությանը։ Այս կերպ հնարավորություն է ընձեռվում Կորեայի հանրապետության քաղաքացիական հասարակությանը սովորել, դասեր քաղել ոլորտի փորձագետների ելույթներից։ Եվ քանի որ խիստ կարևորվում է ապագա սերունդներին պատմության ուսուցանումը, մարդու իրավունքների ոտնահարումների կոնկրետ դրսևորումների իմացությունը դիտվում է որպես անհրաժեշտություն։ Մասնավորապես, 2019 թ. ֆորումին ներկա էին և զեկուցումներով հանդես եկան փորձագետներ ԱՄՆ-ից, Գերմանիայից, Կամբոջայից և Տայվանից, քննարկողների մեջ էին կորեացի պրոֆեսորներ և փորձագետներ։
Հարություն Մարությանն իր զեկուցման մեջ Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրի կառուցումը և անցած կեսդարյա ընթացքը ներկայացրեց ոչ միայն որպես հիշողության պահպանման և հաջորդ սերունդներին փոխանցման գործառույթի իրականացում, այլ նաև որպես սերունդների քաղաքացիական կրթության, հիմնարար քաղաքացիական արժեքների փոխանցում։ Մասնավորապես, հուշահամալիրի կառուցման պատմությունն ինքնին մարդու/ազգի իրավունքների ոտնահարման դեմ մղված պայքարի օրինակ է, խորհրդային կարգերի պայմաններում քաղաքացիական անհնազանդության, քաղաքացիական խիզախության, պահվածքի արդյունք։ Այսինքն՝ հուշահամալիրի պատմության ներկայացման միջոցով մատուցվում են ամբողջատիրական համակարգերի էությունը ու դրանց դեմ պայքարի անհրաժեշտությունը, արժևորում են մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատությունների համար պայքարի կարևորությունը, յուրաքանչյուր քաղաքացու դերը որպես առողջ հասարակություն կառուցելու կարևոր մասնիկ: Զեկուցման մեջ անդրադարձ կատարվեց հայրենասիրության թեմային՝ որպես ժողովրդավարության համար մղվող պայքարին ուղեկցող երևույթ, հուշահամալիրի տարածքում անցյալի և ներկայի կապը մատնանշող ևս երեք տարրերին՝ Սումգայիթի, Կիրովաբադի (Գանձակի) և Բաքվի 1988-1990 ջարդերի զոհերի հիշատակին նվիրված խաչքարերին, Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացի վկայություն հանդիսացող հուշային պարկին, հայ-ադրբեջանական սահմանային մարտերում զոհված ազատամարտիկների գերեզմաններին։ Ներկայացվեց, թե ինչպես Ղարաբաղյան շարժման տարիներին Ցեղասպանության հուշահամալիրի տարածքում տեղ գտած ապրիլքսանչորսյան ամենամյա երթերը վեր էին ածվել քաղաքացիական անհնազանդության դրսևորումների։ Թանգարանային ցուցադրությունից առանձնացվեցին կանանց և երեխաների դեմ Ցեղասպանության տարիներին տեղ գտած բռնություններին նվիրված թեմաները, որպես մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումների, ոտնահարումների դրսևորումներ։
Ֆորումի ժամանակ հնչած ելույթները և քննարկումները արդեն լույս են տեսել առանձին ժողովածուով (կորեերեն ու անգլերեն), տեսանկարահանվել են և ժամանակի ընթացքում կդրվեն համացանցում։
