Home Map E-mail
 
Eng |  Հայ |  Türk |  Рус |  Fr  

Հիմնական էջ
Նորություններ
Առաքելություն
Տնօրենի ուղերձը
Կապ մեզ հետ
Նախօրեին
Հայոց պատմություն
Լուսանկարներ
Մտավորականներ
Հայոց ցեղասպանություն
Ցեղասպանություն
Հայոց ցեղասպանության մասին
Ժամանակագրություն
Լուսանկարներ
100 պատմություններ
Քարտեզագրում
Մշակութային ցեղասպանություն
Հիշի՛ր
Վավերագրեր
Ամերիկյան
Անգլիական
Գերմանական
Ռուսական
Ֆրանսիական
Ավստրիական
Թուրքական

Հետազոտում
Մատենագիտություն
Վերապրողներ
Ականատեսներ
Միսիոներներ
Մամուլ
Մեջբերումներ
Դասախոսություններ
Ճանաչում
Պետություններ
Կազմակերպություններ
Տեղական
Արձագանք
Իրադարձություններ
Պատվիրակություններ
Էլ. թերթ
Հոդվածներ
Գիտաժողովներ
Օգտակար հղումներ
   Թանգարան
Թանգարանի մասին
Այցելություն
Մշտական ցուցադրություն
Ժամանակավոր
Օն լայն  
Շրջիկ ցուցադրություններ  
Հիշատակի բացիկներ  
   Ինստիտուտ
Գործունեությունը
Հրատարակություններ
ՀՑԹԻ հանդեսներ  
Գրադարան
ՀՑԹԻ հավաքածուները
   Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
Պատմությունը
Հիշողության պուրակ
Հիշատակի օր
 

Armenian General Benevolent Union
All Armenian Fund
Armenian News Agency
armin
armin
armin
armin
armin




Վերապրողների վկայություններ

«ԹՈՒՐՔ ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐԸ ՀԱՅԵՐԻՆ ՀՐԱՎԻՐԵՑ ԻՐ ՄՈՏ, ԱՊԱ ԶՈՐՔԻՆ ՈՒ ՔՐԴԵՐԻՆ ՀՐԱՄԱՅԵՑ ԽՈՒՄԲ-ԽՈՒՄԲ ԿՈՏՈՐԵԼ»

ԳևՈՐԳ ՄԿՐՏՉՅԱՆԻ ՎԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ
8 ՕԳՈՍՏՈՍԻ, 1916 Թ., ԵԱՐՄՋԱ


Սալմաստի Հաթավան գյուղից Գևորգ Մկրտչյանը պատմում է՝ 500 տուն ունեցող իրենց գյուղում ռուսների նահանջից հետո 40 ընտանիք չէր գաղթել: Հաթավան էին եկել նաև շրջակա գյուղերի մի քանի ընտանիք: Թուրք հրամանատարը նրանց հրավիրել է կառավարության կարգադրած օգնությունը բաժանելու, ապա կանոնավոր զորքին և քրդերին հրամայել խումբ-խումբ կոտորել:



mkrtchian
Պատմողն է Գէորգ Մկրտչեան Սալմաստի Հաւթվան գիւղէն, այժմ կապրի Հին Նախիջևանի Եարմջա գիւղը.

«1914 թ. դեկտեմբերի 21-ի ռուսական նահանջի ատեն 500 տունէ բաղկացեալ զուտ հայաբնակ Հաւթվան գիւղէն 40-ի չափ ընտանիք տեղը մնացին ծերերու և երեխաներու հետ միասին: Այդտեղ էին հաւաքւած և շրջակայ գիւղերէն մնացած ընտանիքները կամ առանձին անհատները: Թիւրք հրամանատարը հրաւիրեց բոլոր պարսիկներու մօտ ապաստանած հայերը, որ գան նպաստ ստանան, որովհետև կառավարութիւնը կարգադրած է մնացողներուն, իբրև ռայահպատակի, ապրուստի միջոցներ հայթայթել: Հաւաքելէն յետոյ կը հրամայէ, որ հայերը խումբ-խումբ տանին` կոտորեն: Կանոնաւոր զօրքերը և քիւրտ խաժամուժը ժողովուրդը խումբերու կը բաժնեն և կը կոտորեն` որը զէնքով, որը կացինով, որը անդամահատութիւններու ենթարկելով:

Ունեցածները բոլորը թալանի կուտան: Առևանգուածներ կան, բայց չգիտենք, թէ այդպիսիներու թիւը քանիսի կը հասնի:

Անցեալ 1915 թ. Տ[էր] Մկրտիչ քահանան Հաւթվան կերթայ և անձամբ տեսած է, որ Հաւթվանի հարաւային-արևելեան կողմը մօտ 30 արշին երկարութեամբ և 15 արշին լայնութեամբ մեծ փոսի մէջ դարսած են մեռեալներ: Մեր գիւղացիները կրկին հոն կերթան, ռուս զօրապետները դէս-դէն թափթփուած դիակները հաւաքել կուտան և շարք-շարք կը թաղեն, յետոյ վրան քիչ մը հող կը լցնեն և ապա նոր դիակներ կը լեցնեն մինչև որ դիակները կը սպառին:

Երկիր չմեկնող հաւթվանցիները մեծ մասամբ կապրին Թիֆլիսի մէջ, մնացածները կապրին Կովկասի զանազան շրջաններում:

Կոտորած չէ եղած Խոյի Մահլազան գիւղ` 20 տուն, Սալմաստի Շէյթանավա` 18 տուն հայ, Սալմաստի Քալաշան զիւղ` 20 տուն հայ: Անոնք նախապէս նահանջած լինելով, իրենց ամբողջ ստացուածքը յափշտակուած է քիւրտերու կողմանէ:»

Պատմողը անգրագէտ է:
[Գրի առնող` Համբարձում Գալուստեան]
ՀԱԱ, ֆ. 227, ց. 1, գ. 424, թ. 13-ի շրջ, բնագէր, ձեռագիր:


Հայոց ցեղասպանությունը Օսմանյան Թուրքիայում. Վերապրածների վկայություններ, փաստաթղթերի ժողովածու, հ. 3, Էրզրումի, Խարբերդի, Դիարբեքիրի, Սեբաստիայի, Տրապիզոնի նահանգներ, Պարսկահայք, ՀԱԱ, Երևան, 2012, էջ 377 – 378:






ՀԵՏԵՎԵ՝Ք ՄԵԶ



ՆՎԻՐԱԲԵՐԻ՛Ր

DonateforAGMI
ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԱՌ ՊԱՀԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ հիմնադրամի կողմից իրականացվող հատուկ նախագծեր

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԱՊՐԱԾՆԵՐԻ ՀՈՒՇԱԴԱՐԱՆ

ՀՈՒՇԱԴԱՐԱՆ
ՀՑԹԻ-Ի ԱՆՏԻՊ ՀՈՒՇԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԾՈՒՆ

ՀՑԹԻ-Ի ԱՆՏԻՊ ՅՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ՀԱՒԱՔԱԾՈՆ

ՀՑԹԻ ԳՐԱԽԱՆՈՒԹ

1915
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի «գրքերի աշխարհը»

ԱՌՑԱՆՑ ՑՈԻՑԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ

Temporary exhibition
Ինքնապաշտպանական մարտերը Կիլիկիայում Հայոց ցեղասպանության տարիներին

Նվիրվում Է Մարաշի, Հաճընի, Այնթապի ինքնապաշտպանությունների 100-ամյա տարելիցին

ԼԵՄԿԻՆԻ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿ

Lemkin
ՀՑԹԻ ՄԵԿՆԱՐԿՈՒՄ Է
2022 Թ. ՌԱՖԱՅԵԼ ԼԵՄԿԻՆԻ
ԱՆՎԱՆ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿԸ

ՀՑԹԻ ԴՊՐՈՑԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐ

genedu
«Հայոց ցեղասպանության թեմայի ուսուցում»
կրթական ծրագիր դպրոցականների համար

ՀՑԹԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

genedu
ՀՑԹԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

ՓՈԽԱՆՑԻ´Ր ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԴ

100photo
Կիսվի՛ր ընտանիքիդ պատմությամբ, փոխանցի՛ր հիշողությունդ սերունդներին:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտն ապրիլի 24-ին ընդառաջ հանդես է գալիս «Փոխանցի՛ր հիշողությունդ» նախաձեռնությամբ:

ՀԵՂԻՆԱԿԱՅԻՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔ

DonateforAGMI

«ՀՑԹԻ» հիմնադրամ
ՀՀ, Երևան 0028
Ծիծեռնակաբերդի խճուղի, 8/8
Հեռ.: +374 10 390981
    2007-2021 © Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ     Էլ.հասցե: info@genocide-museum.am