ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԳՈՐԾԻՉԸ
19.02.2025
Որբահավաք և որբախնամ գործունեությունից բացի Հովհաննես Թումանյանը նախաձեռնում և կյանքի է կոչում մի շարք ծրագրեր, որոնք ուղղված էին Հայոց ցեղասպանության հետևանքով առաջացած այլ խնդիրների լուծմանը:
1918 թ. մարտին Հովհ. Թումանյանի նախագահությամբ ստեղծվում է Հայոց հայրենակցական միությունների միությունը: Վերջինս, իր շուրջը կենտրոնացնելով հայկական մի շարք գավառներում մինչ այդ ստեղծված հայրենակցական միությունների գործունեությունը, ծավալուն աշխատանքներ է իրականացնում հանգանակություններ կազմակերպելու, հայ գաղթականությանը նյութական օգնություն տրամադրելու, ինչպես նաև հարևան ազգերի (այդ թվում՝ «մուսուլմանների») հետ հայության խաղաղ գոյակցությունն ապահովելու գործում: Հայոց հայրենակցական միությունների միության և Հայ գրողների ընկերության անունից Հովհ. Թումանյանը բազմաթիվ կոչեր է հղում աշխարհի տարբեր պետությունների խորհրդարաններին, ակադեմիաներին, համալսարաններին, գիտական ընկերություններին՝ նկարագրելով հայ ժողովրդի ծանր վիճակը, խնդրելով բարոյական ու նյութական օգնություն:
1918 թ. հոկտեմբերի 31-ին՝ Առաջին աշխարհամարտում Օսմանյան կայսրության կրած պարտությունից և Մուդրոսի զինադադարից մեկ օր անց, Թիֆլիսում կայանում է Հայկական հայրենակցական միությունների կենտրոնական խորհրդի նիստ, որտեղ որոշվում է 1919 թ. Փարիզում կայանալիք Հաշտության համագումարին հուշագիր ներկայացնել: Հուշագիրը կազմելու համար ստեղծվում է «Համաշխարհային պատերազմից հայ ժողովրդի կրած վնասների քննիչ հանձնաժողովը», որը նախագահում էր Հովհ. Թումանյանը:
International Journal of Armenian Genocide Studies հանդես 2024
առաջին և երկրորդ համարներ
18.02.2025
«Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի կողմից հրատարակվող International Journal of Armenian Genocide Studies անգլալեզու հանդեսի վերջին 2 համարում կարող եք կարդալ հետևյալ հոդվածները.
International Journal of Armenian Genocide Studies, Vol. 9 No. 1 (2024)
• Nagothu Naresh Kumar, Networks of Denial and Justification: South Asia Responses to the Armenian Genocide
• Ozlem Karakus, Echoes of Loss: Examining Gendered Violence and Legacy in the Armenian Genocide
• Sossi Tatikyan, Legal and Political Aspects of the De-Armenization of Nagorno-Karabakh: Ethnic Cleansing, Genocide, Forced Displacement or Voluntary Exodus?
• David Hackett, "Sieves of Responsibility" - Connecting Failures of Genocide Prevention and Geopolitical Interests to Atrocity in Nagorno Karabakh
Ցեղասպանագիտական հանդես 2024
առաջին և երկրորդ համարներ
15.02.2025
«Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի կողմից հրատարակվող Ցեղասպանագիտական հանդեսի վերջին 2 համարում կարող եք կարդալ հետևյալ հոդվածները.
2024 թ. առաջին համարում՝
• Ռոբերտ Ա. Թաթոյան, Աքսորյալ զեյթունցիների զինված դիմադրության փորձը Դեր Զորի անապատում
• Վերժինե Գ. Սվազլյան, Հայ կինը ցեղասպանության և ինքնապաշտպանական հերոսամարտերի ընթացքում. դրվագներ
• Աննա Ա. Կազարյան, Էրզրումի նահանգի Քղի գավառակի հայության տեղահանությունը. Քղիից դեպի Դեր Զոր
• Նարեկ Մ. Պողոսյան, Ցեղասպանության իրագործման արդի սպառնալիքները
Այսուհետ Հայոց ցեղասպանության թանգարանում հասանելի են ֆրանսերեն լեզվով աուդիոգիդեր
14.02.2025
Ֆրանսիայի Օվերն-Ռոն-Ալպ շրջանի ղեկավարության հետ համագործակցության շրջանակներում և վերջիններիս ֆինանսական աջակցությամբ ֆրանսերեն են թարգմանվել և ձայնագրվել Հայոց ցեղասպանության թանգարանի աուդիոգիդերի համար պատրաստված տեքստերը: Այսուհետ Հայոց ցեղասպանության թանգարանի ֆրանկաֆոն այցելուները աուդիոգիդերի միջոցով հնարավորություն կունենան ինքնուրույն ծանոթանալ թանգարանային ցուցադրությանը: Հաշվի առնելով, որ նրանց թիվը զգալի մեծ է, ֆրանսերեն աուդիոգիդերի գործարկումը խիստ անհրաժեշտ էր և կարևոր:
Նշենք, որ Օվերն-Ռոն-Ալպ շրջանի ղեկավարության հետ համագործակցությունը սկսվել է դեռ 2020 թվականից, որի շրջանակում լույս էր տեսել «Հոշոտված Հայաստան. Ավրորա Մարդիգանյանի պատմությունը» գրքի ֆրանսերեն հրատարակությունը:
Այս անգամ շրջանի ֆինանսական աջակցությամբ հրատարակվել է ֆրանսիահայ պատմաբան, ՀՑԹԻ հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ Ռեյմոն Գևորգյանի «Հայոց ցեղասպանությունը և դրա հետևանքները» գրքի ֆրանսերեն տարբերակը:
Աւետիս Հաճեանի՝ Secret Nation: The Hidden Armenians of Turkey (I.B. Tauris, 2018) գրքի ներկայացում-քննարկումը ՀՑԹԻ-ում
11.02.2025
Փետրվարի 6-ին Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում կայացավ Աւետիս Հաճեանի՝ Secret Nation: The Hidden Armenians of Turkey (I.B. Tauris, 2018) գրքի ներկայացում-քննարկումը: Մինչ քննարկման մեկնարկը ներկաներին ողջույնի խոսք հղեց ՀՑԹԻ-ի տնօրեն Էդիտա Գզոյանը, ապա ՀՑԹԻ-ի Հայոց ցեղասպանության զոհերի ու վերապրողների փաստագրման և ուսումնասիրության բաժնի վարիչ Շուշան Խաչատրյանը ներկայացրեց բանախոսին:
Աւետիս Հաճեանը ներկայացրեց իր հեղինակած գիրքը, որը բաղկացած է 32 գլխից՝ յուրաքանչյուրը նվիրված առանձին աշխարհագրական-մշակութային տարածաշրջանի՝ Սասուն, Կոմմագենե, Տիգրանակերտ, Տարոն, Կարին, Սեբաստիա և Փոքր Ասիա, Խարբերդ, Վան, Կիլիկիա, Սև ծով և Համշեն: Հեղինակն ուսումնասիրությունը կատարել է զրույցների, բանահավաքչական մեթոդով՝ տեղում այցելելով և ծանոթանալով ինչպես արդեն իսկ (հիմնականում Հայոց ցեղասպանության հետևանքով) հայ ինքնությունը կորցրած, թեև արմատների մասին որոշակի հիշողություն պահպանած անձանց, ընտանիքների հետ, այնպես էլ հայ լինելու ինքնընկալումն ունեցող, ու երբեմն թաքուն քրիստոնեադավան հայերի մեջ։
Հեղինակը ցուցադրեց եզակի լուսանկարներ՝ ներկայացնելով յուրաքանչյուրին կից պատմությունը։ Բանախոսության վերջում հեղինակը պատասխանեց ունկնդիրներին հետաքրքրող հարցերին։
Շարունակում ենք ներկայացնել ՀՑԹԻ գիտաշխատողների հրապարակումները միջազգային պարբերականներում
07.02.2025
ՀՑԹԻ տնօրեն, առաջատար գիտաշխատող Էդիտա Գզոյանի հոդվածը` From War Crimes to Crimes against Humanity and Genocide: Turkish Responsibility after World War I [Պատերազմական հանցագործություններից մինչև մարդկության դեմ հանցագործություններ և ցեղասպանություն. Թուրքիայի պատասխանատվության հարցը Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո] տպագրվել է Genoicde Studies International ամսագրում` https://utppublishing.com/doi/10.3138/GSI-2022-0020:
Հոդվածը ներկայացնում է Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո ստեղծված պատերազմական հանցագործությունները հետաքննող հանձնաժողովի (Պատերազմի հեղինակների պատասխանատվության և պատիժների սահմանման հանձնաժողով) աշխատանքները` կապված Հայոց ցեղասպանության ժամանակ հայերի դեմ իրականացված ոճիրների քննության հետ:
ԶԱԲԵԼ ԵՍԱՅԱՆ, 1878-1943
04.02.2025
Զաբել Եսայանը ծնվել է 1878 թ. փետրվարի 4-ին Կ․Պոլսում։ Ավարտելով Սկյուտարի Սուրբ Խաչ վարժարանը` 1895 թ. դեկտեմբերին մեկնում է Փարիզ, որտեղ ունկնդրում է Սորբոնի համալսարանի և Քոլեջ դը Ֆրանսի գրականության ու փիլիսոփայության դասընթացները։
1900 թ. Զաբելն ամուսնանում է նկարիչ Տիգրան Եսայանի (1874-1921) հետ։ Փարիզում գրական և հասարակական լայն գործունեություն ծավալելուց հետո 1902 թ. վերադառնում է Կ.Պոլիս և շարունակում իր ստեղծագործական ուղին:
Սուլթան Աբդուլ Համիդի դեմ կատարված մահափորձից հետո սկսված սոցիալական, ազգային-քաղաքական ճնշումների և հալածանքների պատճառով, նորից ստիպված մեկնում է Փարիզ ու այնտեղ ապրում մինչև 1908 թվականը։
Ադանայի կոտորածներից հետո Զաբել Եսայանը շուրջ երեք ամիս լինում է Ադանայում, Մերսինում, Սսում և այլ բնակավայրերում, հանդիպում կոտորածների ականատես և վերապրած մարդկանց, գրում տեսածին ու լսածին առնչվող մի շարք գործեր («Ավերակներուն մեջ», «Անեծքը», «Նոր հարսը», «Սաֆիե»)։
ՀԱՅԱՍՏԱՆՆ ՈՒ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՔՐԵԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԸ․ ԱՆԴԱՄԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ ՄԵԿ ՏԱՐԻ
աշխատաժողով ՀՑԹԻ-ում
04.02.2025
Փետրվարի 1-ին Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում կայացավ Հայաստանի միջազգային իրավունքի միության և Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի կողմից համատեղ կազմակերպված «Հայաստանն ու Միջազգային քրեական դատարանը (ՄՔԴ)․ անդամակցություն մեկ տարի» խորագրով մասնագիտական աշխատաժողով, որին մասնակցում էին միջազգային իրավունքի մասնագետներ, միջազգային քրեական իրավունքով հետաքրքրվող իրավաբաններ, միջոլորտային ուսումնասիրություններ իրականացնող անձինք, դասախոսներ և ուսանողներ։
Միջոցառումը մեկնարկեց ՀՑԹԻ տնօրեն Էդիտա Գզոյանի ողջույնի խոսքով: Պատմական զուգահեռներ տանելով` Էդիտա Գզոյանը շեշտեց, որ Հայոց ցեղասպանությունից հետո չկար միջազգային օրենք և դատարան հանցագործներին պատժելու համար, իսկ այժմ իրադրությունը այլ է: Նա հույս հայտնեց, որ ՄՔԴ-ին Հայաստանի անդամակցությունը հնարավորություն կտա նաև իրավական գործիքակազմով պայքարել Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցների իրավունքների համար:
Ֆրանսիայի տեղական ինքնակառավարման մարմինների ներկայացուցիչներն այցելեցին Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
03.02.2025
ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի և Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանատան հրավերով Հայաստան ժամանած Ֆրանսիայի տեղական ինքնակառավարման մարմինների ներկայացուցիչները փետրվարի 2-ին այցելեցին Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ ՀՀ-ում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Օլիվիե Դըկոտինյիի և ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի ներկայացուցիչների ուղեկցությամբ:
Հյուրերին դիմավորեց Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի թանգարանային աշխատանքների գծով փոխտնօրեն Լուսինե Աբրահամյանը: Նա հյուրերին ուղեկցեց դեպի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ ներկայացնելով հուշահամալիրի ստեղծման պատմությունը: ՀՑԹԻ փոխտնօրենն անդրադարձ կատարեց նաև Ծիծեռնակաբերդի տարածքում անցյալ դարավերջին Ադրբեջանի Սումգայիթ, Կիրովաբադ (Գանձակ), Բաքու քաղաքներում ադրբեջանական կառավարության կազմակերպած կոտորածներին զոհ գնացած հայերի հիշատակին տեղադրված երեք խաչքարերի և Արցախյան գոյամարտի տարիներին Հուշապատի դիմացի հատվածում հուղարկավորված հինգ ազատամարտիկների պատմություններին՝ շեշտելով կապը տեղի ունեցածի և Հայոց ցեղասպանության միջև:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի աշխատակիցների այցը Հայկազյան համալսարան
01.02.2025
Հունվարի 29-31-ը Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի աշխատակիցներ Նարինե Մարգարյանը և Սեդա Պարսամյանը Բեյրութի Հայկազյան համալսարանի հրավերով այցելել են Լիբանան՝ մասնակցելու Հայկազյան համալսարանի 70-ամյակի միջոցառումներին։
Միջոցառումները մեկնարկեցին «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»-ի` 2024 թվականի առաջին և երկրորդ համարների շնորհանդեսով: Շնորհանդեսին ելույթ ունեցավ ՀՑԹԻ-ի գիտքարտուղար, պ.գ.թ. Նարինե Մարգարյանը: Նա շնորհավորեց Հայկազյան համալսարանի հիմնադրման 70-ամյակը և նշեց, որ ինչպես համալսարանը, այնպես էլ համալսարանի «Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս»-ը առանձնահատուկ կարևորություն ունեն հայագիտության զարգացման գործում և համահայկական բնույթ ունենալով՝ յուրահատուկ կամուրջ են Հայաստան-Սփյուռք հարաբերություններում:
Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Մակա Բոճորիշվիլին այցելեց Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
30.01.2025
Պաշտոնական այցով Հայաստան ժամանած Վրաստանի արտաքին գործերի նախարար Մակա Բոճորիշվիլին հունվարի 30-ին այցելեց Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր։
Հյուրերին դիմավորեց Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Էդիտա Գզոյանը և ուղեկցեց դեպի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ ներկայացնելով հուշահամալիրի ստեղծման պատմությունը: ՀՑԹԻ տնօրենն անդրադարձ կատարեց նաև Ծիծեռնակաբերդի տարածքում անցյալ դարավերջին Ադրբեջանի Սումգայիթ, Կիրովաբադ (Գանձակ), Բաքու քաղաքներում ադրբեջանական կառավարության կազմակերպած կոտորածներին զոհ գնացած հայերի հիշատակին տեղադրված երեք խաչքարերին՝ շեշտելով կապը տեղի ունեցածի և Հայոց ցեղասպանության միջև:
Հյուսիսային Եվրոպայի և Բալթյան երկրների (Nordic-Baltic-8) խորհրդարանների ներկայացուցիչներն այցելեցին Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
23.01.2025
Հյուսիսային Եվրոպայի և Բալթյան երկրների (Nordic-Baltic-8) խորհրդարանների ներկայացուցիչները՝ Նորվեգիայի Թագավորության, Ֆինլանդիայի Հանրապետության, Էստոնիայի Հանրապետության, Լատվիայի Հանրապետության խորհրդարանների նախագահներ, ինչպես նաև Շվեդիայի Թագավորության, Լիտվայի Հանրապետության և Դանիայի Թագավորության խորհրդարանների փոխնախագահներ` ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանի ուղեկցությամբ, 2025թ. հունվարի 23-ին այցելեցին Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր:
Հյուրերին դիմավորեց Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Էդիտա Գզոյանը: Նա հյուրերին ուղեկցեց դեպի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ ներկայացնելով հուշահամալիրի ստեղծման պատմությունը:
Հյուսիսային Եվրոպայի և Բալթյան երկրների պատվիրակության անդամները ծաղկեպսակներ դրեցին Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշակոթողին, այնուհետև ծաղիկներ խոնարհեցին կրակի շուրջ` մեկ րոպե լռությամբ հարգելով անմեղ զոհերի հիշատակը:
Իրանի Իսլամական Հանրապետության Մեջլիսի Իրան-Հայաստան բարեկամական խումբն այցելեց Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
14.01.2025
Իրանի Իսլամական Հանրապետության Մեջլիսի Իրան-Հայաստան բարեկամական խմբի ղեկավար Արա Շահվերդյանի գլխավորած պատվիրակությունը հունվարի 14-ին այցելեց Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր:
Հյուրերին դիմավորեց Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի փոխտնօրեն Լուսինե Աբրահամյանը: Նա հյուրերին ուղեկցեց դեպի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ ներկայացնելով հուշահամալիրի ստեղծման պատմությունը: ՀՑԹԻ փոխտնօրենն անդրադարձ կատարեց նաև Ծիծեռնակաբերդի տարածքում անցյալ դարավերջին Ադրբեջանի Սումգայիթ, Կիրովաբադ (Գանձակ), Բաքու քաղաքներում ադրբեջանական կառավարության կազմակերպած կոտորածներին զոհ գնացած հայերի հիշատակին տեղադրված երեք խաչքարերի և Արցախյան գոյամարտի տարիներին Հուշապատի դիմացի հատվածում հուղարկավորված հինգ ազատամարտիկների պատմություններին՝ շեշտելով կապը տեղի ունեցածի և Հայոց ցեղասպանության միջև:
ԷՔՍԿՈՒՐՍԱՎԱՐԻ ԹԱՓՈՒՐ ՀԱՍՏԻՔԻ ՄՐՑՈՒՅԹ «ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ-ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ» ՀԻՄՆԱԴՐԱՄՈՒՄ
12.01.2025
«Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամը հայտարարում է մրցույթ` անգլերեն-գերմաներեն կամ անգլերեն-ֆրանսերեն լեզուների իմացությամբ էքսկուրսավարի թափուր հաստիքի համար: Անհրաժեշտ որակավորումները՝
– բարձրագույն կրթություն,
– հաղորդակցվելու հմտություն,
– պատասխանատվության բարձր զգացում,
– համակարգված և թիմային աշխատանքի կարողություն,
– համակարգչից օգտվելու հմտություններ:
Աշխատանքային փորձը ցանկալի է:
Հարգելի այցելու,
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը փակ է լինելու ս.թ. դեկտեմբերի 30-ից մինչև 2025 թ. հունվարի 2-ը ներառյալ:
Հարգանքով,
«Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ
ԱՄՓՈՓԵԼՈՎ 2024 ԹՎԱԿԱՆԸ
28.12.2024
«Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի գործունեությունն ու ծրագրերի իրականացումը շարունակվել է հետևյալ ուղղություններով՝
Գիտահետազոտական և հրատարակչական աշխատանքներ՝
ՀՑԹԻ-ի աշխատակիցները 2024 թ. ընթացքում իրականացրել են հետազոտություններ՝ Հայոց ցեղասպանության պատմության, ցեղասպանության և նախացեղասպանական ժամանակաշրջանում Օսմանյան կայսրության ողջ տարածքում բնակվող հայության կյանքի, թվաքանակի, կրթությանն առնչվող հարցերի վերաբերյալ: Հատուկ ուշադրություն է դարձվել Հայոց ցեղասպանության տարիներին ծավալված մարդասիրական օգնության, որբահավաք ու որբախնամ աշխատանքների և որբանոցային կյանքի, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների միկրոպատմությունների, որոշակի աշխարհագրական տարածքում ցեղասպանության իրականացման մեթոդների ու դրսևորումների խոր ուսումնասիրությանը, հուշագրությունների, թուրքական մամուլի, ինչպես նաև ցեղասպանության իրագործման արդի սպառնալիքների և այլ խմբերի ցեղասպանությունների պատմության ուսումնասիրության թեմաներին:
| 
