Փետրվարի 6, 2009 թ.
Միջազգային գիտաժողով նվիրված Ադանայի ջարդերին 1909թ.
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը 2009 թ. ապրիլի 20-21-ը կազմակերպում է միջազգային գիտաժողով` նվիրված 1909թ. ապրիլին Օսմանյան կայսրության Ադանայի նահանգում տեղի ունեցած հայկական կոտորածների հարյուրամյա տարելիցին:
Գիտաժողովի ընթացքում զեկույցներով հանդես կգան գիտաժողովի թեմայի հիմնախնդիրներով զբաղվող պատմաբան մասնագետներ` Հայաստանից, Իտալիայից, Հունգարիայից, Ավստրիայից, Ֆրանսիայից, ԱՄՆ-ից և Շվեդիայից:
Երևանում կայանալիք երկօրյա գիտաժողովի շրջանակներում բանախոսները հնարավորություն կունենան ներկայացնելու զեկուցումներ 1909թ. գարնանը տեղի ունեցած հայկական կոտորածների վերաբերյալ` հիմնականում անդրադառնալով կոտորածների դրդապատճառներին, հետևանքներին, ինչպես նաև դրանց միջազգային արձագանքներին:
1908թ. երիտթուրքական հեղաշրջումը բարեփոխումների որոշակի հույսեր առաջացրեց կայսրության քրիստոնյա փոքրամասնությունների շրջանում: Առաջացած ոգևորությունը, մահմեդականների և քրիստոնյաների իրավահավասարության կոչերը, սակայն, մարեցին Ադանայի և նրա շրջակայքի հայ բնակչության դաժան կոտորածներից հետո: Այս կոտորածները վերահաստատեցին քրիստոնյա ազգային փոքրամասնությունների` հատկապես հայերի նկատմամբ օսմանյան իշխանությունների ունեցած ավանդական քաղաքականությունը:
Ադանայի 1909թ. կոտորածը դարձավ Օսմանյան կայսրության` հայ բնակչության դեմ պետականորեն կազմակերպած և իրագործած ցեղասպանական քաղաքականության խորհրդանշական նախերգանքը: Հայերի նկատմամբ ցեղասպանական գործողություններ իրականացվել էին նաև նախկինում. 1894-1896 թթ. համիդյան ջարդերի հետևանքով բնաջնջվեցին և տեղահանվեցին շուրջ 300 հազար օսմանահպատակ հայեր:
Ադանայի 1909թ. ջարդերի ուսումնասիրությունը վեր է հանում մի շարք կարևոր հիմնահարցեր` կապված, մասնավորաqպես, ջարդերի հետաքննության, փոխհատուցման, ջարդերին թուրքական կանոնավոր բանակի մասնակցության և այլ խնդիրների հետ:
1909թ.Ադանայի կոտորածները ազդարարեցին հայերի բնաջնջման լայնամասշտաբ քաղաքականության սկիզբը, որը շարունակվեց Առաջին աշխարհամարտի տարիներին ու դրանից հետո: Հայերի դեմ պետականորեն ծրագրված ու իրագործված ցեղասպանական քաղաքականության արդյունքում բնաջնջվեցին մոտ մեկ ու կես միլիոն հայեր: Շուրջ 300 հազար հայ բռնագաղթվեցին իրենց հայրենի բնօրրանից:
