Թիմը քաղաքական գիտություններ է ուսումնասիրել Մաննհայմի համալսարանում (Գերմանիա), համեմատական քաղաքագիտություն՝ Լոնդոնի քաղաքագիտության և տնտեսագիտության դպրոցում (Մեծ Բրիտանիա): Ներկայումս Գերմանիայի Մարբուրգի համալսարանի Հակամարտությունների ուսումնասիրման կենտրոնի գիտաշխատող է և գրում է իր դոկտորական ատենախոսությունը ցեղասպանության մասնակցության միկրոդինամիկայի մասին Բեռլինի Բաց համալսարանում (Գերմանիա): Իր հետազոտությունների համար դոկտորական կրթաթոշակ է ստանում Հայնրիխ Բյոլի անվան հիմնադրամից:

Թիմըթի Ուիլյամսը բրիտանացի գիտնական է, քաղաքագետ: Նրա աշխատանքներում շոշափվում են սոցիոլոգիայի, սոցիալական հոգեբանության, պատմության և նույնիսկ մարդաբանության ու քրեագիտության ոլորտները: Թիմըթի Ուիլյամսի հետազոտությունների կենտրոնում կոնֆլիկտային դինամիկայի և կոնֆլիկտների քաղաքական սոցիոլոգիայի թեմաներն են: Հիմնականում զբաղվել է ցեղասպանությունների ուսումնասիրությամբ մակրո և միկրո մակարդակներում: Նաև աշխատում է սոցիալական երևույթների ուսումնասիրության նորարարական մեթոդաբանական մոտեցումների ուղղությամբ: Ուսումնասիրություններ է կատարել Կամբոջայում, Հայաստանում և Թայլանդում: Ներգրավված է մի շարք միջազգային նախագծերում:



- Բարև, Թիմըթի: Ի՞նչ կարող եք պատմել Ձեր հետազոտության թեմայի մասին, և արդյոք այս ժամանակահատվածում ՀՑԹԻ-ում կատարած ուսումնասիրությունը օգնեց բարելավել Ձեր գիտելիքները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ:

- Իմ հետազոտության ժամանակ ուսումնասիրում էի ցեղասպանությանը մասնակցած անհատների դրդապատճառները՝ հետամուտ լինելով իրագործման միկրոդինամիկային: Ես համախմբեցի սոցիալ-հոգեբանական, սոցիոլոգիական, քաղաքագիտական, քրեագիտական և մարդաբանական գրականությունը հոլոքոստի և 1994 թ. ռուանդայի ցեղասպանության նշանավոր պատմական դեպքերի ուսումնասիրությունների հետ և համադրեցի այս հետազոտությունը մեկ համապարփակ մոդելի մեջ, որի գլխավոր հարցադրումն էր՝ ինչու են մարդիկ մասնակցում ցեղասպանությանը: Այդ մոդելը բացահայտում է տարբեր դրդապատճառներ, հեշտացնող գործոններ և համատեքստային պայմաններ, որոնք միասին դրդում են մարդուն մասնակցել ոճրագործությանը: Ես արդեն փորձարկել եմ մոդելը Կամբոջայում` Կարմիր քխմերների նախկին կադրային աշխատակիցների հետ հարցազրույցներ անելով, և Հայաստանում` ուշադրություն դարձնելով ոճրագործների ցուցմունքներին:

Հետազոտության նպատակն է ապացուցել, թե արդյոք դրանք նմանատիպ դինամիկաներ են, որոնք դրդում են մարդկանց մասնակցել այդ շատ տարբեր իրավիճակներին:

Մինչ թանգարանում էի, կարող էի ուսումնասիրել որոշ աղբյուրներ իմ փորձարկումների մեջ՝ հասկանալու համար թուրք և քուրդ ոճրագործների դրդապատճառները Հայոց ցեղասպանության ժամանակ: Այն դինամիկան, որ ես կարողացա ուսումնասիրել ՀՑԹԻ-ում, իսկապես օգնեց և ցույց տվեց, որ այս ընթացքում եղել են նմանատիպ դրդապատճառներ, քանի որ դրանք առկա էին Հոլոքոստի ժամանակ, Ռուանդայում և Կամբոջայում:

- Արդյո՞ք այս ամիսն արդյունավետ էր Ձեզ համար:

- Այո՛, այս ամիսը բավականին արդյունավետ էր ինձ համար: Ես կարողացա շատ կարդալ և օգնեցի ինքս ինձ հասկանալ շատ բաներ Հայոց ցեղասպանության մասին, որոնք նախկինում անհայտ էին ինձ համար:

- Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեիք, երբ որոշեցիք դիմել Լեմկինի գիտությանը:

- Ես հույս ունեի, որ կկարողանամ տեսնել թուրք կամ քուրդ ոճրագործների կողմից գրված բնագրերը Հայոց ցեղասպանության մասին` օրագրեր, հուշագրություններ, նամակներ կամ նման բաներ, սակայն, շուտով պարզ դարձավ, որ ՀՑԹԻ-ի արխիվում և նույնիսկ ուրիշ տեղերում չկան նման փաստաթղթեր: Թեև հիասթափեցնող էր, սակայն դա ինձ հնարավորություն տվեց ստեղծագործ լինել և մտածել այն մասին, թե էլ ինչ կարող է ինձ հետաքրքրել, որպեսզի ուսումնասիրեմ, փորձեմ ավելի լավ հասկանալ այն ժամանակվա դինամիկան այլ տեսանկյուններից, քան ի սկզբանե հույս ունեի:

- Ի՞նչ է տվել Ձեզ Լեմկինի ծրագիրը: Ինչպիսի՞ն են Ձեր տպավորությունները:

- Ես կարողացա շատ բաներ ուսումնասիրել Հայոց ցեղասպանության մասին, ինչպես նաև բացահայտել հետցեղասպանական կյանքը Հայաստանում: Մեծ պատիվ էր լինել Հայաստանում 2015 թ-ին՝ Հայոց ցեղասպանության հարյուրերորդ տարելիցի սկզբում, և տեսնել, թե ինչպես է երկիրը կարողանում պայքարել նման ողբերգական պատմություն ունենալով: Դա մի ընկճող և խորապես հետաքրքիր փորձ էր:

- Եվ մի հարց, որ մենք տալիս ենք Լեմկինի ծրագրի բոլոր շրջանավարտներին. ի՞նչ կցանկանայիք փոխել այս ծրագրի մեջ:

- Ես զգացի, որ ամոթ էր, որ գրեթե ամբողջ ժամանակ աշխատում էի ձեռագիր մատյանների հետ՝ ընդամենը մեկ կամ երկու մարդկանց հետ փոխգործակցելով: Հաճելի կլիներ շփվել ՀՑԹԻ-ի աշխատակազմի հետ, որպեսզի բոլորն էլ իմանային, թե ես ինչ հետազոտություններ էի անում: Ես մյուսների հետ հեշտությամբ կապ կկազմակերպեի և կզգայի, որ կարողացել եմ մի բան էլ վերադարձնել ՀՑԹԻ-ի հետազոտական համայնքին:

- Շնորհակալություն, Թիմըթի:






© Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ