Home Map E-mail
 
Eng |  Հայ |  Türk |  Рус |  Fr  

Հիմնական էջ
Նորություններ
Առաքելություն
Տնօրենի ուղերձը
Կապ մեզ հետ
Նախօրեին
Հայոց պատմություն
Լուսանկարներ
Մտավորականներ
Հայոց ցեղասպանություն
Ցեղասպանություն
Հայոց ցեղասպանության մասին
Ժամանակագրություն
Լուսանկարներ
100 պատմություններ
Քարտեզագրում
Մշակութային ցեղասպանություն
Հիշի՛ր
Վավերագրեր
Ամերիկյան
Անգլիական
Գերմանական
Ռուսական
Ֆրանսիական
Ավստրիական
Թուրքական

Հետազոտում
Մատենագիտություն
Վերապրողներ
Ականատեսներ
Միսիոներներ
Մամուլ
Մեջբերումներ
Դասախոսություններ
Ճանաչում
Պետություններ
Կազմակերպություններ
Տեղական
Արձագանք
Իրադարձություններ
Պատվիրակություններ
Էլ. թերթ
Հոդվածներ
Գիտաժողովներ
Օգտակար հղումներ
   Թանգարան
Թանգարանի մասին
Այցելություն
Մշտական ցուցադրություն
Ժամանակավոր
Օն լայն  
Շրջիկ ցուցադրություններ  
Հիշատակի բացիկներ  
   Ինստիտուտ
Գործունեությունը
Հրատարակություններ
ՀՑԹԻ հանդեսներ  
Գրադարան
ՀՑԹԻ հավաքածուները
   Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր
Պատմությունը
Հիշողության պուրակ
Հիշատակի օր
 

Armenian General Benevolent Union
All Armenian Fund
Armenian News Agency
armin
armin
armin
armin
armin




Նորություն

Շվեդ միսիոներուհի Ալմա Յուհանսոն. hայ որբերի պահապան հրեշտակը



Հայոց ցեղասպանության տարիներին որոշները կարողացան փրկվել և հայ մնալ տարբեր երկրներից Օսմանյան կայսրություն ժամանած միսիոներ կանանց անձնվեր գործունեության շնորհիվ: Վերջիններս, իրենց երկրներում տեղեկանալով հայ ժողովրդրի հետ տեղի ունեցող ոճրագործության մասին, հաղթահարելով բազում դժվարություններ, իրենց կյանքը նվիրեցին հայերի փրկության գործին: Վտանգելով սեփական կյանքը՝ միսիոներներից շատերը փնտրում էին անտուն երեխաների, տեղավորում նրանց որբանոցներում, փրկում ջարդերից:
Այս առնչությամբ բացառիկ է շվեդ միսիոներուհի Ալմա Յուհանսոնը, ով ծնվել է 1881 թվականի հոկտեմբերի 29-ին Շվեդիայում:
Գերմանական միսիոներական դպրոցում մեկ տարի սովորելուց հետո նա սկսում է իր գործունեությունը «Կանանց առաքելության աշխատողներ» (ԿԱԱ) կազմակերպության շվեդական մասնաճյուղում:
1900-ական թվականներին լսելով հայերի կոտորածների մասին՝ բողոքական եկեղեցու բազմաթիվ միսիոներներ և գթության քույրեր մեկնում են Փոքր Ասիա:
Շվեդական թերթերից մեկում հայերի ջարդերի մասին պատմող հոդվածը փոխում է 19-ամյա Ալմայի ճակատագիրը:
Ալմա Յուհանսոնը մարդասիրական մեծ գործունեություն է ծավալել և´ Արևմտյան Հայաստանում, և´ Հունաստանի Սալոնիկ քաղաքում:
1901 թվականին, 20 տարեկան հասակում Ալմա Յուհանսոնը մեկնում է Արևմտյան Հայաստան իր դանիացի գործընկեր Քրիստա Համմեի հետ: Նրանց ջանքերի շնորհիվ Օսմանյան կայսրության Խարբերդի նահանգի Մեզրե քաղաքում հիմնվում է «Էմաուս» որբանոցը: Ինչպես իր նորվեգացի գործընկեր Բոդիլ Բյոռնը, Ալմա Յուհանսոնը նույնպես որոշում է նոր մարտահրավերներին ընդառաջ գնալ Մուշ քաղաքում և Մուշի շրջանում: Այստեղ նա՝ որպես բուժքույր և մանկաբարձուհի, իր գիտելիքները ծառայեցնում է քրիստոնյաներին ու մուսուլմաններին օգնելու գործին:
1910-1915 թթ. Յուհանսոնը նորվեգացի միսիոներուհի Բոդիլ Բյոռնի հետ անց է կացնում Մուշում: 1915 թվականին Ալման և Բյոռնը վկան են դառնում զարհուրելի տեսարանների, իրադարձությունների, տեսնում են, թե ինչպես են իրենց որբերին փակում մի շինության մեջ և ողջակիզում:
Արևմտյան Հայաստանում Ալմա Յուհանսոնը և բազմաթիվ միսիոներներ դառնում են հայերի ցեղասպանության և դրա ծանր հետևանքների ականատես-վկաները։
Հաղթահարելով հոգեկան ծանր ապրումները ու կամքի մեծ ուժ դրսևորելով՝ նրանք ամբողջովին նվիրվում են որբացած հայ երեխաների հավաքման և խնամքի գործին: 1915 թվականին սարսափելի ապրումներից հետո Ալմա Յուհանսոնը վերադառնում է Շվեդիա. հոգին այնպես էր ցնցվել, որ այլևս ապրել չէր ցանկանում: Տունդարձի ճանապարհին՝ Կոպենհագենում, դեկտեմբերի 7-ին այցելում է «Կանանց առաքելության աշխատողներ» դանիական մասնաճյուղի Հայկական կոմիտե, պատմում իր տեսածի մասին: Նրա պատմությունը տպագրվում է յոթ էջանոց գրքույկում, որը 1916 թվականին տարածվում է «Կանանց առաքելության աշխատողներ» (ԿԱԱ-ի) անդամների մեջ: Գրքույկում զետեղված է Մուշում և Մեզրեում հայերի կոտորածների մասին, փրկված հայերի և միսիոներների կյանքի, ինչպես նաև այն մասին, որ պատերազմից հետո նրանց հետագա գործունեությունը վտանգի չենթարկելու համար նույնիսկ գաղտնի գրքույկում միսիոներների անվան միայն առաջին տառերն էին գրվում:
1920 թվականին Յուհանսոնը դանիացի ավագ միսիոներուհի տիկին Վիլհելմին Գրյունհագենի հետ մեկնում է Կոստանդնուպոլիս, որի արվարձաններում՝ Սկյուտարում ու Մաքրիքյոյում, խնամում էին ցեղասպանությունից փրկված որբերին մինչև 1922 թվականը:
Ալմա Յուհանսոնը Հունաստանում՝ հայերի շրջանում, իր աշխատանքը սկսեց 1923 թվականին Սալոնիկում, որտեղ արդեն կային ամերիկյան կայաններ: Յուհանսոնը հայ գաղթականների շրջանում օգնում էր տառապյալներին և համատեղում իր միսիոներական աշխատանքը:
Յուհանսոնը կիրառում է իր աշխատանքի երեսնամյա հարուստ փորձը, սիրով, հավատարմությամբ ու ջանասիրությամբ աշխատում այրիների և որբերի, չքավորների, անօթևանների շրջանում:
1923-1941 թթ. Ալմա Յուհանսոնը Սալոնիկում հիմնում է ձեռագործի արհեստանոց փրկված հայ գաղթականների համար: Միսիոներների արհեստագործական արհեստանոցներում այրիները և երիտասարդ աղջիկները հնարավորություն են ստանում իրենք վաստակել իրենց ապրուստի միջոցները: Հայ կանանց գեղեցիկ ձեռագործերն ուղարկվում են Շվեդիա՝ ցուցահանդես-վաճառքի: Որտեղ դրանք մեծ գնահատանքի են արժանանում:
1934 թվականին, երբ շվեդական թագավորական զույգը ժամանում է Սալոնիկ, Յուհանսոնը շվեդական հագուստ է կրում, շվեդական կրծքազարդը կրծքին ամրացնելով և գեղեցիկ ծաղկեփնջով դիմավորում է զույգին։ Նա պատմում է փախստականների հուսահատ վիճակի մասին, և հանդիպման ժամանակ նվիրում է երիտասարդ կանանց ձեռքով պատրաստված հայկական ձեռագործ: Մեկ շաբաթ անց նա իր մարդասիրական օգնության համար բավականին մեծ գումար է ստանում, ինչը նպաստում է հայ կանանց ու որբերի կյանքը բարելավվելուն:
Մասնակցելով հայերի շրջանում մարդասիրական նպաստամատույց աշխատանքներին՝ Յուհանսոնը դառնում է ներգաղթյալների ամենօրյա կյանքի մի մասը՝ ապրելով նրանց հետ և լինելով նրանց կարիքների հանդեպ հոգատար: Յուհանսոնն օգնում է նրանց վերապրել մի նոր վայրում և տանը, միաժամանակ ձևավորում հայկական համայնք, պահպանում նրանց ինքնությունը:
Շատ հայեր ամենատարբեր նպատակներով մեկնում էին Ֆրանսիա (1920թ.), Խորհրդային Հայաստան (1930-ականներից), Գերմանիա, Ավստրիա և այլ երկներ: Յուհանսոնը նրանց հետ շարունակում էր բարեկամական կապ պահպանել՝ նամակներ գրելով և նյութական աջակցություն ուղարկելով: Ավելին, նամակագրությունը շարունակվում է նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նա 1941 թվականին վերադառնում է Ստոկհոլմ (Շվեդիա):
Շվեդ ընթերցողներին Ալման զեկուցում էր, որ հայերը գնահատված ու հարգված աշխատողներ էին:
Ալման Յուհանսոն շվեդերեն հրատարակել է երկու արժեքավոր գրքույկ՝ «Աքսորյալ ժողովուրդ»(1930 թ.) և «Հայ աքսորականների կյանքը» (1931 թ.) ցեղասպանության և դրան հաջորդած տարիներին իր ապրումների մասին: Ինչպես այս գրքույկներում, այնպես էլ գերմանական ու ամերիկյան դիվանագետներին հղած իր զեկույցներում Յուհանսոնը մանրամասն տեղեկություններ է հաղորդում ցեղասպանության տարիներին և դրանից հետո վերապրածների շրջանում իրականացված փրկարարական հսկայական աշխատանքների մասին:
Ալմա Յուհանսոնը իր կյանքի տարիները նվիրեց որբերին ու կարիքավորներին, 1941 թվականին վերադարձավ Շվեդիա, երբ հիտլերական բանակը ներխուժել էր Հունաստան:
Ալմա Յուհանսոնը կյանքից հեռացել է 1974 թվականին Ստոկհոլմում: Ի հիշտակ Ալմա Յուհանսոնի՝ 2011 թվականի ապրիլի 21-ին Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի նախաձեռնությամբ տեղի է ունեցել Ալմա Յուհանսոնի գերեզմանից բերված հողի՝ Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրի հուշապատի մեջ ամփոփման և հուշատախտակի տեղադրման արարողությունը, որից հետո սկանդինավյան երկրներից ժամանած հյուրերը Հիշողության պուրակում տնկել են սկանդինավյան ծառը՝ ի հիշատակ սկանդինավցի հայասերների:
Շվեդիայի սքանչելի դուստր Ալմա Յուհանսոնը դարձավ իսկական մայր բոլոր այն որբերի համար, որոնք հրաշքով փրկվեցին և ապաստան գտան անձնուրաց ու գթասիրտ շվեդուհու հովանու ներքո:





Քրիստինե Նաջարյան

(Կրթական ծրագրերի բաժնի վարիչ)



1.Ալմա Յուհանսոն, Աքսորյալ ժողովուրդ, մեկ տարի հայոց պատմությունից, Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2008:
2.Հայոց ցեղասպանության սկանդինավյան արձագանքը, Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2014:
3.Լիպարիտ Ազատեան,Հայ որբերը մեծ եղեռնի, Լոս Անճելըս,1995:
4.Արծվի Բախչինյան, Հայանպաստ շարժումը Սկանդինավյան երկրներում (1896-1930-ական թվականներ), «Պատմաբանասիրական հանդես», N 3, 2002:
5.Maria Småberg on Mission in the Cosmopolitan World Ethics of care in the Armenian refugee crisis, 1920–1947.
6.Maria Småberg , Materiality and cosmopolitan care in the Swedish humanitarian work among Armenian refugees in Thessaloniki, 1923–1947.




Մեզրեում բացված դանիական «Էմաուս» որբանոցը, որտեղ ապաստան են գտնում հարյուրավոր հայ երեխաներ







Ալմա Յուհանսոնը երկու հայ վերապրողների հետ






Հայ կանանց կողմից պատրաստված ձեռագործ






Ալմա Յուհանսոնի «Մի աքսորյալ ժողովուրդ» գրքի շվեդերեն հրատարակությունը







Ալմա Յուհանսոնի «Մի աքսորյալ ժողովուրդ» գրքի հայերեն հրատարակությունը







2011թ. Ապրիլի 21, սկանդինավցի միսոներներ Ալմա Յուհանսոնին և Մարիա Յակոբսոնին նվիրված հանդիսավոր արարողություն



ՀԵՏԵՎԵ՝Ք ՄԵԶ



ՆՎԻՐԱԲԵՐԻ՛Ր

DonateforAGMI
ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԱՌ ՊԱՀԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ հիմնադրամի կողմից իրականացվող հատուկ նախագծեր

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՎԵՐԱՊՐԱԾՆԵՐԻ ՀՈՒՇԱԴԱՐԱՆ

ՀՈՒՇԱԴԱՐԱՆ
ՀՑԹԻ-Ի ԱՆՏԻՊ ՀՈՒՇԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՎԱՔԱԾՈՒՆ

ՀՑԹԻ-Ի ԱՆՏԻՊ ՅՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ՀԱՒԱՔԱԾՈՆ

ՀՑԹԻ ԳՐԱԽԱՆՈՒԹ

1915
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի «գրքերի աշխարհը»

ԱՌՑԱՆՑ ՑՈԻՑԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ

Temporary exhibition
Ինքնապաշտպանական մարտերը Կիլիկիայում Հայոց ցեղասպանության տարիներին

Նվիրվում Է Մարաշի, Հաճընի, Այնթապի ինքնապաշտպանությունների 100-ամյա տարելիցին

ԼԵՄԿԻՆԻ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿ

Lemkin
ՀՑԹԻ ՄԵԿՆԱՐԿՈՒՄ Է
2022 Թ. ՌԱՖԱՅԵԼ ԼԵՄԿԻՆԻ
ԱՆՎԱՆ ԿՐԹԱԹՈՇԱԿԸ

ՀՑԹԻ ԴՊՐՈՑԱԿԱՆ ԾՐԱԳԻՐ

genedu
«Հայոց ցեղասպանության թեմայի ուսուցում»
կրթական ծրագիր դպրոցականների համար

ՀՑԹԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

genedu
ՀՑԹԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

ՓՈԽԱՆՑԻ´Ր ՀԻՇՈՂՈՒԹՅՈՒՆԴ

100photo
Կիսվի՛ր ընտանիքիդ պատմությամբ, փոխանցի՛ր հիշողությունդ սերունդներին:
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտն ապրիլի 24-ին ընդառաջ հանդես է գալիս «Փոխանցի՛ր հիշողությունդ» նախաձեռնությամբ:

ՀԵՂԻՆԱԿԱՅԻՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔ

DonateforAGMI

«ՀՑԹԻ» հիմնադրամ
ՀՀ, Երևան 0028
Ծիծեռնակաբերդի խճուղի, 8/8
Հեռ.: +374 10 390981
    2007-2021 © Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ     Էլ.հասցե: info@genocide-museum.am